Geen 5 minuten duurt het, maar zeker 3 uur! Een socratisch gesprek vertraagt. Het is een denkgesprek. Er ligt een vraag aan ten grondslag, die we in het begin met elkaar vaststellen. Een vraag kan bijvoorbeeld zijn: mag je iemand tegen zijn wil helpen? Of: welk belang heeft medelijden? Of: is gelijkwaardigheid een voorwaarde voor beschaving? Maakt boete schuld ongedaan? Er zijn duizenden vragen mogelijk, dus uitgesproken en uitgevraagd en uitgefilosofeerd ben je nooit.

We voeren de gespreken via de ‘socratische methode’. Dat is de wijze waarop Socrates dat deed. Let wel: gedaan zou hebben. Want Socrates zelf schreef niets op. Die stond te boek als een kritisch vragensteller, sommigen noemde hem zelfs ‘horzel’ en uiteindelijk kreeg hij de gifbeker. Maar hij had ook aanhangers.

Plato schreef in zijn beroemde dialogen over Socrates. En daarna hoorde Socrates gewoon tot de filosofische geschiedenis. Totdat de Duitse filosoof Leonard Nelson de ‘socratische methode’ nieuw leven inblies, en met studenten en politici via die vaste methode wilde praten. Zijn bedoeling was mensen zelfstandig en oorspronkelijk te laten denken, waarbij ze open zouden staan voor elkaars denkwereld en helder kregen wat ze er zelf van dachten en niet vatbaar zouden zijn voor propaganda.

De methode kwam terecht in Nederland via diverse organisaties en (praktisch) filosofen. Daarom zijn er wel wat kleine accentverschillen in de wijze waarop de gesprekken worden gevoerd. Soms komt de methode aan bod bij bedrijven. Denk aan moreel beraad of intervisie. Ook in de hulpverlening en in het onderwijs en in de politiek zijn mensen die ermee werken. En eigenlijk hoef je helemaal geen reden te hebben: een socratisch gesprek gaat over zelfonderzoek. Dat is voor iedereen van belang. Belangrijk daarbij is dat je bereid bent om heel goed te luisteren naar andere mensen en je eigen opvatting of oordeel een tijdje uit te stellen.

Als we de ‘vraag’ hebben vastgesteld, dan gaan we proberen die te beantwoorden. Daarvoor vragen we deelnemers naar een eigen ervaring die te maken heeft met het thema of de vraag. Aan de hand van één zo’n concrete ervaring gaan we deze helemaal uitvragen en gaan we filosoferen om de eigen gedachten en opvattingen te onderzoeken.

Probeer het zelf een keertje door gewoon mee te doen! Kennis, leeftijd of opleiding zijn onbelangrijk, iedereen is welkom.